Film „Passages” (2023) to dramat romantyczny wyreżyserowany i współscenariuszowany przez Irę Sachsa.

Miłość między kadrami: dlaczego „Passages” to najbardziej szczery film o parze gejów XXI wieku

Akcja rozgrywa się w Paryżu, a głównym wątkiem jest historia małżeństwa, które przeżywa poważny kryzys, gdy jedno z nich zaczyna romans z młodą kobietą.

Film porusza tematykę seksualności, pożądania, tożsamości, zmian w związkach i wierności małżeńskiej — ale wszystko to w jasny i dorosły sposób, bez prymitywnej moralności i stereotypów.

W tym artykule przyjrzę się szczegółowo fabule, historiom bohaterów, ich pozycjom i motywacjom, a także ciekawostkom związanym z tematem homoseksualizmu i biseksualizmu w filmie i nie tylko.

---

Historia

Fabuła koncentruje się wokół pary: Tomasa (w tej roli Franz Rogowski) i Martina (w tej roli Ben Whishaw). Tomas jest niemieckim reżyserem pracującym w Paryżu; Martin jest Anglikiem, z zawodu drukarzem.

Mieszkali razem, w stabilnej relacji, ale kiedy nowy film Tomasa dobiega końca, poznaje on na przyjęciu młodą nauczycielkę szkoły podstawowej, Agathe (w tej roli Adèle Exarchopoulos). Prosi ją do tańca, a po przyjęciu dochodzi do romantycznego i seksualnego finału między Tomasem a Agathe.

Ten akt zdradza (a raczej przerywa) ich długą wspólną historię z Martinem i uruchamia ciąg wydarzeń: Tomas żyje teraz między dwiema rzeczywistościami – małżeństwem z Martinem i nowym związkiem z Agathe. Martin reaguje inaczej: nie ucieka się od razu do konfrontacji, próbuje zrozumieć, ale cierpi boleśnie. W finale Martin odmawia towarzyszenia Tomasowi w podróży do Wenecji, dowiaduje się, że Agathe dokonała aborcji (o czym Tomas mu nie powiedział) i ostatecznie zrywa związek. Tomas zostaje sam, wędrując paryską trasą rowerową.

Historia postaci i ich pozycji

Tomas — to postać, która na zewnątrz odnosi sukcesy: jest reżyserem, charyzmatycznym, uwielbianym, ma stabilny związek z Martinem. Ale wewnętrznie poszukuje czegoś więcej: innej formy pożądania, nowego impulsu. Film pokazuje, jak nie tylko „zdradza”, ale i przekracza wewnętrzną granicę. Jak zauważa Sachs: „To film bez wstydu” — bohater nie rozpamiętuje swojego błędu, lecz eksploruje pożądanie. Tomas nie jest bierny: działa, choć z egoistycznymi pobudkami. Uosabia „wyzwolenie” — ale i chaos.

Martin — postać bardziej stabilna, zrównoważona, choć nie pozbawiona cieni. Jego pozycja: stworzył rodzinę z Tomasem, wiedzie z nim życie i wierzy w tę więź. Kiedy pojawia się Agathe, najpierw się wycofuje, ale potem reaguje — jego rozstanie z Tomasem staje się oczyszczeniem. W finale „wybiera siebie”. Nie jest to postać heroiczna, ale ma swoją wagę: nie jest tylko ofiarą — jest poddanym.

Agathe — młoda kobieta, nauczycielka, która wkracza do tego trójkąta nie jako duch, lecz jako prawdziwa osoba z własnymi potrzebami i ambicjami. Wydaje się, że ma niższą „klasę wagową” w porównaniu z Tomasem, ale jest uczciwa: kiedy staje się oczywiste, że jej rola w tym trójkącie jedynie destabilizuje życie Tomasa i Martina, odchodzi. Jej odejście podkreśla temat odpowiedzialności za pożądanie.

Tematy i decyzje reżyserskie

Reżyserska postawa Iry Saksa polega na ukazaniu współczesnej dynamiki relacji – nie tej klasycznej heteronormatywnej, ale takiej, która uwzględnia płynność seksualną i emocjonalną. Jak sam mówi: „Idea queerowości to coś więcej niż preferencje seksualne”.

Kilka ważnych technik reżyserskich:

• Odrzucenie etykiet moralnych: bohaterowie nie są oceniani jako „dobrzy” lub „źli”, ale przedstawiani jako ludzie z pragnieniami, lękami i słabościami.
• Intymność fizyczna jako element narracji: sceny seksu i intymności nie są ukrywane, co było powodem przyznania filmowi w USA oceny NC-17.
• Wizualizacja straty i przejścia: Paryż nie jest już tylko tłem, staje się symbolem zmiany, a scena jazdy na rowerze na końcu podkreśla stan wyobcowania Tomasa.
• Kostiumy i fizyczność jako część postaci: aktor Franz Rogowski opowiadał o tym, jak ubiór postaci wpływa na jej postrzeganie.

Ciekawostki i aspekty związane z tematyką LGBT+

• Ben Whishaw, który gra Martina, jest aktorem otwarcie przyznającym się do homoseksualizmu. Mówił, że bycie otwarcie homoseksualnym było niemal uważane za „niepełnosprawność” na początku jego kariery.
• Franz Rogowski powiedział w wywiadzie, że wcielając się w postać Tomasa, powrócił do kwestii płci i męskości: „Ile jest we mnie mężczyzny? Ile kobiety?”
• Reżyser Ira Sachs krytycznie wypowiada się na temat klasyfikacji filmów, które zawierają sceny seksu między mężczyznami, nazywając decyzję NC-17 formą cenzury kulturowej.
• Film nie jest o „coming out” ani „dramacie gejowskim” w klasycznym tego słowa znaczeniu – przedstawia związki jako element zmieniającego się życia, a seksualność bohaterów nie jest jedynym czynnikiem determinującym. Jak zauważył Franz Rogowski, „Idea bycia queer to coś więcej niż tylko preferencje seksualne”.

Analiza reżyserska filmu Passages (2023) w reżyserii Iry Sachsa

1. Początek: filmowanie → życie staje się sceną

• Na początku filmu widzimy bohatera — Thomasa (Franz Rogowski) — na planie: jest on reżyserem, który skrupulatnie analizuje gesty aktora i każdy krok schodzący po schodach.
• To wprowadzenie ma symboliczne znaczenie: reżyser przejmuje kontrolę nad akcją, ludźmi, ruchem, emocjami – i to pragnienie kontroli przenosi się na jego życie osobiste. Sachs zdaje się mówić: „patrzymy na reżysera, ale życie nie jest gotowe na reżyserowanie”.
• Operatorka Josée Deshaies wykorzystuje statyczne ujęcia, duże plany i często pozostawia bohatera w kadrze z przestrzenią wokół niego — widzimy więc nie tylko Thomasa, ale także jego wyobcowanie.

Wniosek reżysera: Początek filmu „ustawia scenę” – nie tylko fabułę, ale i stan postaci. Kontrola kontra chaos, pragnienie zmiany rzeczywistości – i niepokojąca wiara we własne możliwości.

---

2. Scena taneczna – narodziny „trzeciego”

• Kiedy Thomas i Martin (Ben Whishaw) przybywają na imprezę po zakończeniu zdjęć, Martin odmawia tańca, a Thomas zaprasza Agathę (Adèle Exarchopoulos). Ta scena to nie tylko nocny klub: to symboliczny punkt wejścia do nowego pragnienia.
• Scenografia jest zorganizowana w następujący sposób: kamera najpierw podąża za Thomasem, potem wraca do Agathy, a następnie skupia się na Martinie – w kadrze widzimy ich troje. Nocne światło, muzyka, ruch – wszystko to tworzy stan „innej przestrzeni”, w której zasady starego małżeństwa (Thomasa-Martina) ulegają chwilowemu rozluźnieniu.
• Ten moment oznacza „przejście” związku w strefę pożądania, ryzyka, w nową przestrzeń. I tu jest jasne: Thomas nie tyle pragnie odejść od Martina, co doświadczyć innego sposobu bycia.

Pomysł reżysera: Taniec jako portal – zmienia wątek narracji ze stabilności na niestabilność. Sachs pokazuje: pożądanie nie zaczyna się od dramatycznego krzyku, lecz od lekkiego ruchu, zaproszenia.

---

3. Konfrontacja i rozpoznanie – węzeł moralny

• Następnego ranka po nocy spędzonej z Agatą: Thomas przychodzi do Martina i otwarcie mówi, że uprawiał seks z kobietą i „poczuł coś, czego nie czuł od dawna”.
• Scena jest skonstruowana niemal teatralnie: długie ujęcia, krótki montaż, mnóstwo pauz. Martin początkowo jest spokojny, ale jego mimika zdradza: „Nie jestem po prostu zły – jestem zdruzgotany”.
• Wizualnie: światło jest naturalne, kamera nie przesadza z dramatyzmem, ale to minimalizm dodaje scenie siły. Sachs nie tworzy muzyki, nie tworzy dramatycznych przerywników – sam bohater angażuje się w to napięcie.
• Pozycja reżysera: to nie tylko „zdrada”, to test granic: granic zaufania, granic pożądania, granic monogamii (w szerszym sensie). Martin działa jak lustro – nie tylko reaguje, ale pokazuje, że w tej „zmianie” on również ma głos.

Visnovok: Ta scena jest kluczowa dla filmu — nie eksploduje, ale raczej „buduje” napięcie, przez co zaczyna się proces utraty stabilności.

---

4. Wielka zmiana: wspólne życie na krawędzi

• Thomas i Agatha zaczynają się spotykać – pojawia się perspektywa wspólnego życia, być może dziecka lub wspólnej przyszłości. Martin jednak nie jest już bierny: szuka siebie, pokazując, że potrafi iść naprzód.
• Tutaj Sachs wprowadza temat cielesności nie tylko jako seksu, ale jako sposobu bycia obecnym: długie, intymne sceny pozbawione moralizatorstwa, w których bohaterowie szukają nie tylko przyjemności, ale nowego sposobu bycia. Hip Diggs+1
• Zdjęcia: głębokie storyboardy, postacie często filmowane w średnim dystansie, nacisk na przestrzeń między nimi – „lukę” między pragnieniem a rzeczywistością. Sachs pokazuje: „życie nie jest idealne”.
• Można zwrócić uwagę na stroje: Thomas często nosi ciemny garnitur lub czystą koszulę – symbol stabilności lub oczekiwań; Agatha nosi bardziej „zwiewne” ubrania – symbol nowości; Martin nosi rzeczy, które wyglądają mniej deklaratywnie – symbol sprawczości.

Technika reżyserska: Ta faza filmu to połączenie przypadku i niepokoju: Thomas nie wybiera po prostu Agathy, ale nową wersję siebie. Ale tutaj pojawia się przepaść między pożądanym wizerunkiem a życiem, które nadchodzi po nim.

Punkt kulminacyjny i finał: rozstanie, samotność, ponowna ocena

• W ostatniej fazie dochodzi do kilku kluczowych momentów: aborcja Agathy (o której Thomas nie poinformował Martina), decyzja Martina o nietowarzyszeniu Thomasowi w podróży do Wenecji oraz ich ostateczne rozstanie.
• Finałowa scena: Thomas jedzie rowerem przez Paryż, samotnie, bez żadnego odniesienia do Martina czy Agathy. Kamera pozostawia go w tle, na dużym placu miejskim – symbolu samotności, nawet gdy towarzyszyło mu pragnienie.
• Sachs nie daje tu jednoznacznej odpowiedzi: czy Thomas „odnalazł siebie”, czy się zagubił. On po prostu jest – a życie toczy się dalej. Nie chodzi tu o zwrot „zrozumiał”, ale „został z konsekwencjami”.
• Wiadomość od ekipy produkcyjnej: Film otrzymał w USA kategorię wiekową NC-17, co reżyser nazwał „formą cenzury kulturowej”. Sugeruje to, że Sachs świadomie nakręcił film, który kwestionuje ustalone granice w przedstawianiu seksu i związków.

Lekcja reżyserii: Zakończenie nie oferuje „szczęśliwego zakończenia”. Oferuje kontynuację – życie po dokonaniu wyboru. I to jest kluczowe. Sachs ma jasne stanowisko: nie możemy po prostu wybrać pragnienia i żyć dalej bez śladu.

---

6. Tematy, motywy, symbole

• Pragnienie kontra stabilnośćThomas żyje w stabilnym małżeństwie, ale tęskni za kimś innym. Reżyser podkreśla, że ​​pożądanie nie zawsze jest siłą destrukcyjną, ale czasami niszczy bezwładność.
• Monogamia i jej warunki wstępne:Martin i Thomas reprezentują parę z wieloletnim doświadczeniem. Ale kiedy granice się przesuwają, okazuje się, że ich porozumienie nie było tak silne, jak się wydawało.
• Płynność seksualna i emocjonalna:Thomas jest w związku z mężczyzną, a potem z kobietą - film nie robi z tego „skandalu”, ale umieszcza to na poziomie badań.
• Moc i kontrola:Reżyser Thomas zarządza planem zdjęciowym, ale nie potrafi kontrolować swojego życia. Metasymbolika.
• Przestrzeń miejskaParyż to nie tylko miejsce, ale także tło towarzyskie i estetyczne. To współczesny świat, w którym mężczyźni, kobiety, pary, studia i imprezy współistnieją – ale też powodują alienację.
• Cisza i słowa:Liczy się nie tylko wygląd, ale także cisza. Na przykład Agatha nie krzyczy, kiedy wychodzi – po prostu wychodzi. To wybór reżyserski Sachs.

---

7. Szczegóły operacyjne: praca operatora i montaż

• Często pojawiają się długie ujęcia, w których bohater po prostu stoi w przestrzeni – bez dialogu. Pozwala to widzowi poczuć atmosferę czasu, oczekiwania i niepokoju.
• Montaż nie zawsze jest prosty: Sachs pokazuje nam pominięte okresy, czas, który upłynął. Nie widzimy całej historii „od początku do końca”. To sprawia, że ​​życie toczy się „między klatkami”.
• Projektowanie dźwięku: imprezy, sale taneczne, nocne miasta — dźwięk jest tu wykorzystywany jako faktura emocji, a nie element dramatyczny.
• Kolorystyka: ciepłe odcienie imprez (odrobina erotyzmu), zimne/neutralne domy (symbol „bezpieczeństwa”). Thomas często nosi ciemne ubrania „kontrolera”, Martin jaśniejsze – estetyka podkreśla charakter postaci.

---

8. Znaczenie dla tematów LGBT+ i nowoczesności

• Mimo że film koncentruje się na parze mężczyzn, nie ogranicza się wyłącznie do „historii gejowskiej”. Sachs chce pokazać, że to po prostu historia o ludziach z pragnieniami, celami i lękami.
• Film stawia pytanie: czy możliwe jest bycie w zaangażowanym związku i jednocześnie odczuwanie innego rodzaju pożądania? Jest to szczególnie istotne we współczesnym kontekście, gdzie stereotypy ograniczają wszechstronność form seksualnych i emocjonalnych.
• Ocena NC-17 w Stanach Zjednoczonych podkreśliła, że ​​nawet dziś seks i pożądanie między mężczyznami mogą wywoływać kulturowy sprzeciw. Sachs nazwał to „cenzurą kulturową”.

---

9. Wpływ osobisty i Twoja perspektywa

Jako widz powinieneś zwrócić uwagę na następujące kwestie:

• Kiedy Thomas mówi: „Poczułem coś, czego nie czułem od dawna”, to nie tylko banał, to punkt zwrotny. Zwróć uwagę, jak muzyka, kamera i oświetlenie podkreślają ten moment.
• W scenie, w której Agatha postanawia odejść, zwróć uwagę, jak zmienia się jej pozycja w kadrze: wcześniej była w centrum z Thomasem, teraz osobno.
• W finale: samotny Tomek na rowerze. Nie dramatyczne tytuły, ale codzienny ruch. To symbol, że życie toczy się dalej, nawet gdy związki się kończą.
• Pomyśl o roli Martina – nie jest tylko ofiarą. Jego reakcja jest cicha, ale znacząca. Jego ścieżka jest wyraźna.

---

Wynik końcowy

„Passages” to niełatwy film romantyczny, który daje odpowiedzi. To filmoznawstwo: o pożądaniu, więziach, stracie, wolności i ograniczeniach. Pokazuje, że bycie w związku to nie tylko bycie razem, ale wybór, ciągła praca, czasem pożegnanie. I, co ważne, zadaje pytanie: czy można pragnąć mężczyzny i kobiety w równym stopniu? Czy można być ulubieńcem i żyć z konsekwencjami tego wyboru? Czy można pragnąć wolności i bezpieczeństwa jednocześnie?

Dla ukraińskiego widza film ten może stanowić przykład współczesnego kina queer, które nie upraszcza sytuacji, lecz daje przestrzeń emocjom, cielesności i ambiwalencji.